Pola defensa dunha costa con pesca sustentable

Na Costa da Morte somos xente de mar, e entre a xente de mar entendémonos. Non precisamos das palabras cando as cousas requiren importancia. Eu bauticeime no Canto, a preto de doce millas do cabo Fisterra, no Barquita; fun neno gransoleiro, con 17 anos, e cando regresei xa era un home; no banco sahariano, cos da Fronte Polisario a per- seguirnos e eu sendo o único do barco que os entendía; na baixura da plataforma continental galega… Vida mariñeira, vida de fisterrán, en moitos barcos: Cita en la Mar, Barquita, Melanie, Balbino, Siempre Baluarte, etc. Hoxe son tenente de alcalde en Fisterra, pero sei ben de onde veño, fun peixeiro, e antes mariñeiro. Por iso sei ben canto vale o peixe. O peixe debería custar en función do que custa sacalo. Non todo é igual.

Hoxe arríbase todo nos grandes portos, e as pequenas lonxas minguan. As economías locais, en Fisterra e en tantas outras vilas, son obrigadas a esquecerse da pesca e reconverterse cara ao turismo e ao sector servizos, transformando o urbanismo, a paisaxe e os modos de vida. Onde antes había peixe, hai hoxe instalacións turísticas que funcionan uns poucos meses ao ano. E iso non é por casualidade. Non é porque o mar secase ou porque non teña peixe. Teno, abofé, pero xa non o traemos ás nosas lonxas. Vai todo para os portos maiores, onde desaparece por efecto da maquinaria da industria alimentaria. O peixe que se vende, ao final, é peixe sen significado; con trazabilidade e etiquetas, pero sen orixe. E non é que falte conciencia; o que falta é explicalo. Falta explicar a diferenza a respecto da súa procedencia. Explicar que no mundo da pesca hai dous modos de extracción: a responsable e a destrutiva. E tamén que a que impera, a que ordena — en lugar do pobo — é a segunda, a que asfixia o modo de poder facer a primeira. Por iso temos que ser fieis ás lonxas pequenas da costa, ás que nos quedan. Primeiro, por respecto aos nosos paisanos que resisten no mar, porque hoxe do que se trata é de resistir, que as cousas non van ben. Segundo, por deixar futuro: hoxe xa non vale esquilmar. E terceiro, por que un non pode pasar tantos anos aprendendo do mar e conformarse finalmente por consumir un peixe arrebatado de calquera maneira.

Eu, como moitos e moitas outras, teño a miña propia visión do que significa o compromiso de “facer país” no noso pequeno país. Sempre digo que a nosa terra galega ten o seu inicio na punta do mar de Fisterra, non o seu final. E exercer de fisterrán é a miña mellor contribución de galeguidade. Pero hoxe ser fisterrán ten pouco que ver co que foi. Na primeira vez, a do Gran Sol, eu partín dun porto pesqueiro forte, respectable e vivo. Hoxe avanzamos cara á decadencia do que xa é una humilde flota, subvencionados para destruírmos os barcos e quedarmos en terra en lugar de para converter a nosa pesca nunha actividade aínda máis sustentable, por exemplo, ou para asegurar os modos de vida asociados a ela. Como é posible que se nos estea indo das mans? Podería sorprender que non haxa reacción por parte de quen ten os mecanismos do goberno, os mecanismos para aplicar as políticas á contra deste devalo. Pero xa non sorprende, na realidade. Como noutros sectores, como no agro do que a xente marcha porque non ten futuro nin xeito de vivir, como na industria deslocalizada que provoca bolsas de precariedade e miseria en barrios enteiros, hai sempre quen se beneficia. Hai sempre aqueles cuxos lucros son tan grandes grazas á nosa sorte avesa que son capaces de pagar e poñer conselleiros e ministros segundo o seu propio interese. Non sería difícil preguntar á xente do mar. E tampouco escoitala, porque berra alto e claro, como demostrou a mobilización masiva de febreiro, con xente vida de todos os quilómetros da costa á capital do país. Pero facelo esixe vontade. E no mar, como en todo, tamén existe o capitalismo e a necesidade de acumular riqueza en poucas mans, deixando o resto baleiras por medio dun sistema de capturas descompensado e irreal. Uns poucos collen o de moitos, e moitos teñen que repartir as migallas.

Son dos convencidos de que este mar ten futuro, pero para iso necesítase una drástica viraxe. Novas formas de facer política do mar. Compromiso firme e determinación para facer fronte aos gobernantes que afogan o mar, que agora funciona como una filial industrial con ricos e pobres. Voces mariñeiras da Costa da Morte e doutros puntos do país berran por un cambio de modelo. Defenden a súa singularidade, a súa pesca de artes menores, a prioridade desta — a súa protección — fronte á megaindustria, e argumentos manexan abondo. Como fisterrán eu non podo ser indiferente, e como nacionalista tampouco. Comparto as súas reivindicacións. A pesca non pode verse arrastrada por un sistema que, por exceso, condiciona o futuro de todos. Hai que poñerlle límites xa. Para que haxa futuro na convivencia entre as distintas artes é preciso establecer condicionantes extras para aquelas que teñen un impacto que afecta considerablemente o resto; enténdase o arrastre como a principal delas.

Por iso defendo que a prioridade debe vir marcada pola protección indiscutible das artes menores e polo aproveitamento das súas potencialidades. Por que? Pola demostrada calidade pesqueira, por aseguraren a sustentabilidade do recurso cando son manexadas de xeito responsable, e pola súa capacidade diferenciada de xerar emprego e permitir unha mellor distribución dos beneficios entre a poboación de cada unha das zonas que, como Fisterra, son hoxe, en cambio, entregadas á extracción sen control polo capital especulativo. Non se trata de colocar a pesca artesanal fronte ao arrastre, senón de favorecer un trato de igualdade que pasa por definir uns límites capaces de evitar que, na práctica, as licenzas sexan para labrar os fondos sen reparo. A súa regularización pasa por establecer áreas nas que debe ser reducida a súa presenza, no espazo e no tempo, cando neses lugares sexan predominantes as artes menores; e por redeseñar o reparto de cotas para facer, dunha vez por todas, que resulte equitativo e siga unha lóxica (en función do número de tripulantes) que non sexa a lóxica delirante do capital. Que medre o mar!

Comparte:

As últimas entradas

Arredista en papel nº21

Data: xullo de 2021 Esta novo número do ‘Arredista!’, ademais de cumprir co habitual número que lanzamos o Día da Patria, supón o décimo aniversario na súa edición ininterrompida desde aquel primeiro número en xullo de 2009. Nesta andaina a

Arredista en papel nº20

Data: xullo de 2018 Van xa vinte números desde que, en 2009, decidimos criar a revista Arredista! como espazo de comunicación do Movemento Galego ao Socialismo. Nas súas follas, que foron saíndo cumpridamente a cada Primeiro de Maio e a

Arredista en papel nº19

Data: maio de 2018 Hai un mundo onde, hoxe — mentres les este editorial —, habería unha nova república a nacer aos pés do Mediterráneo. Nese mundo, as persoas non son encarceradas por defenderen a soberanía dos seus países, nen

Arredista en papel nº18

Data: xullo de 2017 Neste novo Día da Patria o noso país continúa sumido nas consecuencias da crise, a pesar da propaganda dos gobernos galego e estatal sobre unha suposta recuperación. Analizamos, pois, de forma demorada, os pasos que desde